مجموعه پل های غدیر که توسط شرکت دقیق اجرا شده علاوه بر عظمت پل و تکنولوژی بالا ، اولین پلی است که دهانه وسط آن 72 متر قوسی با چهار واریانت بصورت پیش ساخته پس کشیده و طره ای با کابل های ایزواستاتیک و هایپر استاتیک اجرا و جزء طرح برتر شناخته شده است لذا نکاتی در خصوص پل های جدید و پل های باستانی شرح داده می شود :
الف ) در طراحی و ساخت ابنیه بزرگ و گرانقیمت امروزی ، اینطور نیست که دست طراحان از همه نظر باز باشد و فقط هم و غم آنها انطباق طرح با معماری سنتی منطقه باشد .
محدودیت های تعیین کننده ای مانند مسایل اقتصادی از جمله هزینه خود طرح ، هزینه های تملک اراضی مورد نیاز طرح ، مسایل ارزی طرح را پیش رو دارند که قطعاً بر شکل و شمایل طرح تأثیر زیادی دارد . برای مثال خاطر نشان می سازد پیشنهاد اولیه مهندسان مشاور برای مجموعه پل های غدیر به اینصورت بوده است که پل در تمام طول آن در دهانه های 70 متری با مقطع متغیر ساخته شود که علاوه بر زیبایی و ظرافت با معماری سنتی نیز هماهنگی بیشتری داشته باشد اما به دلیل نیاز بیشتر به مصالح خارجی و مضیقه های ارزی منحصراً دهانه های میانی پل که بر روی بستر زاینده رود قرار دارد به شکل موصوف طراحی و ساخته شده است .
ب ) در کنار این پل ها که ابنیه خاص بوده و به تعداد محدود ساخته می شوند و ایجاد تنوع در شکل بیرونی آنها نیز امر ساده ای نیست ، انبوه ساختمان های مسکونی و تجاری که ابنیه عام بوده و فراوان ساخته شده و بیشتر آنها هستند که چهره شهر را می سازند و ایجاد تنوع در شکل بیرونی آنها نیز امری مشکلی نیست بنظر می رسد در درجه اول اهمیت قرار داشته باشد تا ابنیه انگشت شماری چون پل ها . به عبارت دیگر می خواهیم این موضوع را عرض کنیم درحالیکه در معماری این ساختمان ها کمتر حساسیتی وجود دارد و انواع و اقسام آن با آخرین معماری غربی ( نماهای شیشه ای ) در کنار آثار باستانی موجود ساخته می شوند القاء این حساسیت روی پل ها مصداق همان امور ایذایی است که قبلاً عرض شد.
ج ) از آنجا که ساخت پل هایی مشابه سی و سه پل یا پل خواجو در محدوده شهر اصفهان بر روی زاینده رود نمی توانسته جوابگوی نیازهای امروز جامعه باشد پل های ساخته شده جدید در 30 سال گذشته همگی به سبک جدید ساخته شده و حتی پل آذر که در دهانه های کوچک و ارتفاع کم اجرا گردیده است به سمت فضای محدود بین سطح آزاد آب تا زیر تابلیه و معماری پایه ها قابلیت عبور وسیله های شناور در آب را نداشته و نتیجه اینکه مدتها پیش ، صحبت از جمع آوری آنها بوده است .
د ) در انتخاب محل تهیه عکس از پل برای چاپ در مجله نیز متأسفانه سلیقه لازم به خرج نرفته است چرا که عکس چاپ شده تصویر قسمتی از پل واقع روی بلوار مشتاق دوم است که چون از زاویه نامناسب آن هم در مرحله نیمه تمام کار گرفته شده گویای معماری کل پل که به نظر اهل فن معماری مطلوبی نیز دارد ، نمی باشد لذا به پیوست تصویر قسمتی از پل میانی که برروی رودخانه است و با آخرین تکنیک های پل سازی ساخته شده و هم زیبایی قابل توجهی دارد و هم با معماری سنتی بیشتر هماهنگی دارد جهت چاپ در آن مجله ارسال می گردد . با عنایت به موضوعات فوق فهم این موضوع خیلی مشکل نیست که باید معماری جدید و قدیم بنحوی با هم هماهنگ باشد که این امری بدیهی است .
موضوع چگونگی آن است در مقالات و یادداشت ها اگر سررشته ای از موضوع دارید باید آشکارا و روشن همراه با شکل یا نقشه پرسپکتیو ماکت ( البته قابل اجرا ) به خواننده منتقل نمایید که بجای سازه حاضر باید مجموعه پل های غدیر را به چه شکل می ساختیم تا با پل های قدیمی هماهنگی داشته باشد و اگر طراحان آن ادعا نمودند این چیزی که ساخته شده بهترین هماهنگی ممکن را ایجاد نموده است پاسخی روشن برای آن وجود داشته باشد .
باز لازم است بیشتر توضیح دهیم ما گمان می کنیم ارزش آثار باستانی مانند پل خواجو در این نیست که مانند این ابنیه را امروزه نمی توانند بسازند که این امر بسیار ساده است بلکه ارزش این بناها در اینست که صنعت بکار رفته در زمان خودش نسبت به وضعیت غالب آن زمان جلوتر بوده است .
می دانید مسئله چیست ؟ موضوع اینست که ما باید راهکارهایی بیابیم که روحیه معماری در پل سازی عهد صفوی را به طرح های امروزی غالب نماید . انتظار امروزی ما از ساخت ابنیه پل عموماً و مجموعه پل های غدیر خصوصاً با عهد صفویه متفاوت است و قسمتی از آن به شرح زیر است :
1 ) دهانه ها باید بزرگ باشد – به دلایل عدیده که چند علت آن اینست : زیبایی اقتصادی ، تخلیه سیلاب های بزرگ ، امکان قایقرانی و حتی کشتیرانی زیر آن ، عبور اتوبان یا بلوارهای عریض از زیر آن .
2 ) زمین شهری ارزشمند است – سازه های بارور نباید سطح زیادی را اشغال کنند ( از فضای زیر پل ها باید بتوان استفاده کرد ) .
3 ) پی های عمیق داشته باشد ( پی های سطحی که زیر ابنیه باستانی است و با مصالح سنتی ساخته شده در ابنیه جدید کارساز نیست ) .
4 ) در مقابل زلزله و نیروهای رانشی و دینامیکی ترافیک مقاوم باشد .
5 ) در ایام جنگ و صلح پایدار باشد ، بارها و سربازهای زمان جنگ و همچنین انفجارات احتمالی را تحمل نماید .
6 ) متناسب با نیاز عریض باشد تا بتواند خطوط متعدد عبور و مرور را تأمین کند .
7 ) مشخصات هندسی قابل قبول را که در آیین نامه به آن تصریح شده دارا باشد تا در مقابل سرعت زیاد وسایل نقلیه امروزی ایمن باشد و خیلی انتظارات دیگر .
حال باید دید که این انتظارات را با مصالح سنتی مانند شفته ، سنگ ، آجر و گچ می توان برابر کرد ؟ قطعاً نه ! پس باید از مصالح جدی مانند بتن ، فولاد اعم از معمولی و یا خاص ( مانند کابل ) استفاده کنیم ، بدیهی است این مصالح معماری خودش را میطلبد برای ما غیرقابل تصور است که بتوانیم با توجه به انتظاراتی که از مجموعه پل های غدیر داریم آن را با معماری عهد صفویه بسازم و خیلی خوشحال خواهیم شد ما را با شکل ، نقشه ، عکس ، ماکت و نمونه ارشاد نماید که چگونه این کار میسر است و منظور نظر چیست ؟ و الا طرح موضوعاتی کلی به این معنی که مثلاً سازه پل غدیر با معماری این شهر نامتناسب است و لکه ایست ناهمگون در پیکر این شهر باستانی که طراحان و مجریان به عقلشان هم نرسیده . گمان می کنیم کمی بی انصافی باشد چرا که به اعتقاد دوست و دشمن این مجموعه در بهترین کیفیت ممکن و ارزانترین قیمت ممکن به دست نیروهای مهندسان این کشور بدون استفاده از نیروی خارجی نه در طراحی و نه در اجرا احداث شده ضمن اینکه تا حد امکان با دیگر پل های موجود بر زاینده رود در محدوه اصفهان چه قدیمی و چه جدید هماهنگی دارد .
این طرح به دست مهندسان ایرانی بدون ادعا چه در لباس کارفرما یا طراح یا مشاور و یا مجری به اتمام رسیده و در شرف بهره برداری است اگر مسئله آزادسازی مسیر حل شود نزدیک به یکصد حرکت بی چراغ بین 8 خیابان بین بلوار و بزرگراه در دو ساحل زاینده رود را به سهولت تأمین و در وقت شهروندان صرفه جویی قابل ملاحظه ایی خواهد نمود . این طرح ضمن اینکه ترافیک شرق اصفهان را بسیار روان و راحت خواهد کرد گردشگاه زیبایی در زیر و اطراف آن نیز بوجود می آید که نزدیک به بهره برداری است . از همه مهمتر قیمت تمام شده این طرح می باشد که حدود ( 15 % ) قیمت موارد مشابه است که مقاطعه کاران غربی در ممالک سواحل جنوبی خلیج فارس احداث می کنند ضمن اینکه همین بودجه نیز از محل درآمدهای شهرداری اصفهان ، از محل عوارض پرداختی مردم اصفهان تأمین و باری بر دوش بودجه مملکتی نیز نبوده است .
چاپ شده در شماره 1و2 ماهنامه نما - فروردین و اردیبهشت سال 1379
چاپ شده در شماره 22،21و23 مجله پیام آبادگران اصفهان - بهار سال 1379
منبع : آقایان مهندسین ناصر دادپور و اصغر صالحی مبارکه
