در سال 1348 برای بازدیدی علمی به همراه تعدادی از دانشجویان رشته مهندسی راه و ساختمان و استاد بزرگ راه و ساختمان ایران ، مرحوم مهندس احمد حامی از تهران به اصفهان سفر کردیم ، در آن سفر از ذوب آهن و راه های در دست اقدام اصفهان بصورت علمی همچنین با توجه به تسلط آن مرحوم ، آثار باستانی اصفهان بطور کامل و با دقت بازدید و مورد مطالعه قرار گرفت بطوریکه در بعضی از مقالات اینجانب مثلاً درباره شیخ بهایی و یا آثار باستانی اصفهان از یادداشت های همان سفر استفاده شده است . در حین بازدید مشاهده نمودم در شهر اصفهان مشغول کندن خیابان ها و کوچه ها برای لوله کشی فاضلاب می باشند .
در عید که برای دیدن خانواده به بهبهان رفتم مشاهده نمودم همزمان با اصفهان در بهبهان هم در حال کندن مسیر فاضلاب هستند و می گفتند که بهبهان هم دارای سیستم لوله کشی و تصفیه خانه فاضلاب خواهد شد .
بعد از بازگشت به تهران چون در همان مقطع درس آب و فاضلاب را می گذراندیم از استاد مربوطه ( دکتر شهبازی ) خواستم تابستان در شهرستان بهبهان کارآموزی پروژه فاضلاب را بگذرانم البته قبلاً تحقیق کرده بودم که مهندسین مشاور طراح این پروژه مؤسسه ای به نام مهندسین مشاور دکتر علی ادیبی می باشد . نامه ای از دانشگاه برای آنها بردم و آن مهندسین مشاور مرا به دفترشان در بهبهان به آقای مهندس نقشینه ( مدیر پروژه از طرف مهندسین مشاور ) معرفی نمودند و از من خواستند گزارشی در این مورد بدهم . وقتی با معرفی نامه به دفتر بهبهان آمدم در آنجا کسی جز نگهبان و آبدارچی حضور نداشت و گفتند آقای مهندس نقشینه اهواز هستند و یک هفته دیگر می آیند. پس از مراجعه مجدد ، ایشان اظهار داشتند به علت نبود بودجه ، پیمانکار پروژه را تعطیل نموده و اگر علاقمند هستید روزها به این دفتر بیائید و نقشه ها را بررسی و مطالعه کنید چون کار اجرائی نداریم لذا مجبور شدم که فقط نقشه ها را مطالعه و گزارش دهم که بعد از بررسی متوجه شدم مطالعه این طرح خیلی وقت پیش انجام شده و با وضعیت فعلی شهر سازگاری ندارد مثلاً جلوی بیمارستان فعلی ( شهیدزاده ) یک خط لوله "5 طراحی شده بود که خیلی کم است چون در موقع مطالعه آنجا خیابان و ساختمانی نبوده درصورتیکه موقع اجرای طرح سیستم فاضلاب ، ساختمان بیمارستان شروع شده و این ایراد یکی از مسائلی بود که در گزارش خود از بین دهها اشکال مطرح کردم که باعث مشکلاتی برای گزارش اینجانب شد که از حوصله این مقاله خارج است . می خواهم بگویم که در سال 1348 همزمان با اصفهان ، تصفیه خانه فاضلاب بهبهان شروع شد و حالا علاوه بر چهار تصفیه خانه اصلی که در شهر اصفهان می باشد در شهرک ها و اطراف اصفهان هم همه سیستم تصفیه فاضلاب دارند ولی منزل اینجانب که در سال 1355 در خیابان سی متری ذوالفقاری بهبهان بنا شده هنوز سیستم فاضلاب ندارد . چند سال پیش یکی از همکارانم برای خرید از گناوه و دیلم ، دو روز در بهبهان در منزل یکی از دوستانش سکونت داشت از من پرسید چرا همه کوچه ها و حتی خیابان های بهبهان بوی نامطبوع فاضلاب می دهد ؟ مگر این شهر نسبتاً بزرگ و قدیمی سیستم فاضلاب ندارد ؟ که باعث شرمندگی بنده که چه عرض کنم باید باعث شرمندگی مسئولین استان و شهر بهبهان باشد که بعد از 50 سال شروع یک پروژه هنوز به نتیجه کامل نرسیده است .
در صفحه اول یکی از روزنامه قدیمی کیهان در سال 1338 با تیتر درشت خواندم که پروژه راه سازی اصفهان به بهبهان شروع شده ولی تابحال یعنی بعد از 60 سال این شاهراه ( از راه دهدشت ) کامل نشده و مجبوریم از راه یاسوج که در آن موقع شاید یک ده بوده بگذریم و از صدقه سر مسئولین کهکیلویه و بویراحمد راه اصفهان - شیراز - بهبهان از طریق یاسوج نزدیک تر شده است .
این کمبودها محصول بی توجهی مسئولین استان خوزستان و عدم پیگیری مردم این شهر می باشد ، به قول بزرگان عظمت هر دیار بستگی به تلاش و پیگیری های مردم آن منطقه دارد .
در شهری که بالاخره برای سکونت خود از سال 1354 تابحال انتخاب کرده ام ( اصفهان ) اگر مشکلات شهر ما را داشته باشند مردم ، مسئولین شهر را به صُلابه می کشند و آنقدر پیگیری و شکایت می کنند تا کوچکترین درخواست هایشان به منصه ظهور برسد مثلاً بعلت کم آبی در اصفهان کلیه نمایندگان این استان از ترس فشار و شکایت مردم استعفا دادند که حتماً دولت مجبور به اجرای خواسته های آنها شده و خواهد شد لذا پیرو درخواست مدیر مسئول محترم مجله نرگسزار بهبهان ، جناب آقای مهندس هدایت اله امینی قصد دارم در گفتار این مجله عقده 50 ساله خود را خالی کنم . تابحال به جز در دوران نوجوانی که یک فرماندار خوب به نام آقای رزاقی داشتیم نماینده ، فرماندار و شهردار مطرح نداشته ایم . یادم می آید در زمان طفولیت ما نماینده بهبهان مرحوم آقای سلطانی بوده است مرحوم پدرم می گفت هر وقت مردم از ایشان درخواستی داشتند می فرمود باز این ذغال فروش ها آمده اند و شکایت دارند ( منظور مردم بهبهان بود ) .
لذا وظیفه خود می دانم اگر انگ سیاسی روی خواسته های ما گذاشته نشود تعدادی از درخواست هایی که بنظر اینجانب قابل یادآوری است طی این مقاله باستحضار برسانم :
- مهمترین مسئله برای شهر بهبهان همانطوریکه در ابتدا شرح داده شد و باعث شرمندگی مردم این شهر شده سیستم تصفیه خانه مجهز آب و فاضلاب است که می بایستی مسئولین ، متخصصین آنقدر بخواهند ، بنویسند و پیگیری کنند تا این امر عملی شود شاید با این عمل بیماری های کمتری بر اثر رعایت بهداشت محیط شهر خواهیم داشت ضمن اینکه آبرو و حیثیت مسئولین شهر حفظ می شود .
- در اغلب شهرها بخصوص شهرک های استان اصفهان اغلب راه های ارتباطی چهار خطه ( به صورت اتوبان ، آزاد راه و بلوار ) در دو یا سه مسیر بهم وصل شده ولی ما تا سال گذشته راه ارتباطی چهار خطه نداشته ایم ( گچساران به بهبهان گویا در حال اجرا است ) . البته بهبهان به استان خوزستان ، کهکیلویه و بویراحمد و استان بوشهر شاید وجود دارد و بنده خبر ندارم . خلاصه آن که از ساخت راه های ارتباطی این شهر به علت چاه های نفت گچساران قدیم ، آغاجاری و مارون نزدیک به یک قرن می گذرد ولی هنوز استاندارد نیستند .
- از قدیم بهبهان تفریحگاه هایی داشته که از آذر تا فروردین ماه سرسبز و بعضی از آنها دارای درختان کُنار ، نخل ، بید اُکالیپتوس و غیره می باشد ولی اغلب راه ارتباطی خوب ، محوطه سازی و سرویس بهداشتی ندارند که باید زیر نظر محیط زیست قرار گرفته و از نظر بهداشت ، نگهداری ، تمیز کاری ، سرویس و راه بر آنها نظارت کنند چون همانند پارک شهر تلقی می شود و مردم بعد از کار روزانه و یا روزهای تعطیل برای پیک نیک و استراحت گاه استفاده می کنند .
- در اطراف بهبهان بخصوص در دامنه های زاگرس ، جنگل های کم پشت از درختان کُنار و گاهاً بلوط می باشند . ای کاش از طریق وزارت جهاد کشاورزی و محیط زیست به آنها رسیدگی می شد ، زیر هر درخت گودال کم عمقی به شکل تشتک جهت آبگیری بیشتر می ساختند و بصورت طبیعی رسیدگی نسبی می شد و از شاخ و برگ و میوه آن استفاده می گردید چون در ایام زمستان در جشن های نرگس و یا عید نوروز مسافران زیاد بهبهانی برای دیدار با خانواده و سایرین از شهرهای دیگر جهت خرید از دیلم و گناوه به بهبهان می آیند و احتمالاً اگر امکانات باشد علاقمند هستند که روزی به علت سرسبزی و وجود گل و گیاه در اطراف بهبهان اسکان داشته باشند .
- بیش از 50 سال است که خوشبختانه از نرگس های بهبهان محافظت می شود و علاوه بر درآمد و کارآفرینی ، نرگس بهبهان در ایران مشهور شده ، چقدر خوب است اداره کشاورزی با توجه به سابقه قبلی در کنار گل نرگس ، گل محمدی و در صورت امکان زعفران و لاله وحشی بومی هم پرورش دهند چون در زمین های اطراف و گندمزارها پیاز گلی به نام شیشه و گلایُل وحشی ( کُله ) همچین لاله ای که بوی خوش دارد سابقه داشته که بهتر است دوباره بازیابی شود .
- به یاد دارم در دوران کودکی در زمین های اطراف شهر بهبهان گیاهان دارویی همانند پونه وحشی با بوی خیلی تند ، شاطره ، بابونه، کاسنی ، طارونه ( در نخلستان ها ) ، گل محمدی ( در باغات ) ، نعنا و پونه جوئی با بوی خوش ، پنیرک ، شب بو و گزنه می روئیدند بایستی دوباره کاشت آنها اجرا شود و هم بعنوان گیاهان دارویی بسته بندی شوند و هم بتوان از عرقیات آنها استفاده کرد . شاید دانشکده شیمی استان و شهرستان بر روی آنها بخصوص گل نرگس کار کنند تا بتوان علاوه بر گل از عطریات آنها استفاده بهینه نمود خلاصه اداره کشاورزی بهبهان نگذارد نسل این نوع گیاهان منقرض گردد.
- در سفرنامه ناصر خسـرو از درختان زیتون در ارجان و بهبهان تعریف شده که رشد خوبی هم دارند چه خوب است که در این مورد سرمایه گذاری شود اگر در بهبهان از زیتون برای خوردن یا روغن کشی استفاده بهینه گردد .
- کارگران متخصص در بهبهان کم هستند . بایستی اداره کار ، کارگاه های بزرگی جهت آموزش کارهایی از قبیل انواع عملیات بنائی ، آرماتوربندی ، قالببندی ، صافکاری ، نقاشی ساختمان و ماشین ، مکانیکی ، کامپیوتر ، برق کاری ، حسابداری ، باغبانی و کشاورزی، فرش بافی ، خیاطی ، آشپزی ، شیرینی پزی و غیره در بهبهان راه اندازی کنند . جوانان با یادگیری این حرفه ها می توانند جذب شده یا خود کارآفرینی نمایند چون جای خالی برای این مشاغل زیاد است البته بایستی از طریق فرمانداری و صحبت با استانداری سایت بزرگی برای شهر و شهرک ها و دهات اطراف درست شود . این کارگاه ها با دوره های شش ماهه و شاید یک ساله از یک دیپلم فعلی دبیرستان کارایی بیشتری دارند و شرکت هایی که در اطراف کار می کنند لزومی ندارد که با استخدام افراد بومی به علت عدم تخصص مخالفت کنند درصورتیکه نیروی محلی ارزانتر خواهد بود .
- برای اجرای بعضی از این پروژه ها مسلماً نیاز به بودجه است و فرمانداری با همکاری استانداری باید از دولت بخواهند که شرکت نفت و کارخانجات تصفیه گاز بید بلند 1 و 2 ، نیروگاه گازی و کارخانه سیمان با عوارض روی محصولات آنها بودجه این پروژه ها را تأمین نمایند .
- در اطراف بهبهان ، آغاجاری و مارون و اخیراً خائیز ، چاه های نفت می سوزند و گازهای سمی را در هوا پراکنده می کنند . دولت با سرمایه گذاری از طریق شرکت نفت می تواند از سوختن گازهای سمی که باعث آلودگی شدید هوای منطقه هستند هم آنها را به گاز شیرین و مواد اولیه پتروشیمی مانند گوگرد ، کربن بلک و غیره تبدیل کنند و نیروگاه های این مناطق را توسعه داده تا هم برق مملکت تأمین شود و هم از محل عوارض به عمران و آبادی شهر و اطراف کمک شود .
- اگر در شهر و یا اطراف آثار باستانی وجود دارد پیگیر ثبت ، نگهداری و مرمت آن از طریق میراث فرهنگی شده و شهر یک موزه داشته باشد . تا آنجا که اینجانب از کودکی مطلع هستم تابحال وسایل و ابزار باستانی زیادی در اطراف بهبهان بخصوص ارجان پیدا شده که اغلب معلوم نیست به کجا برده شده اند هرچند بعضی از آنها آنقدر مهم بوده که در موزه ایران باستان می باشند .
چهار طاقی یا آتشکده خیرآباد
- از طریق دانشگاه های استان در مورد آثار باستانی ، تاریخ و تمدن جنوب غربی خوزستان یعنی ارجان ، بهبهان و رامهرمز تحقیقات بیشتری شود چون تا آنجا که یکی از استادان دانشگاه می گفت این قسمت و شوش قبل از ورود آریائی ها به ایران تمدن هشت هزار ساله داشته و جلوتر از اقوام آریائی در این منطقه مستقر بوده اند ( ایلامی ) که بعضی از آثار آنها موجود است و جنگ های مهمی در این منطقه حتی در دوره هخامنشیان با سلوکی ها ( آریوبرزن ) در این منطقه استراتژیک رخ داده که اغلب جوان های ما از آن بی خبر و یا اطلاعات مستندی ندارند .
- در 20 کیلومتری بهبهان در خیرآباد علیا یک پل مهم از سنگ و گچ در سر راه شاهی وجود دارد ( بازدید 20 سال پیش ) و یک آتشکده مخروبه هم در کنار آن بوده که گویا فعلاً جزء کهکیلویه و بویراحمد شده است و در بین بومی ها به پل خیری محمدخان معروف است . این پل یکی از آثار باستانی مهم ایران است زیرا حداقل در دوره کورش ، پادشاه هخامنشی وجود داشته گفته شده که در 50 سال پیش وزیر دفاع اسرائیل به نام موشه دایان از دولت ایران می خواهد که با هلی کوپتر از این پل بازدید کند وقتی از او می پرسند چرا علاقمند به دیدن این پل می باشد می گوید این پل برای یهودیان خیلی مقدس است زیرا بعد از فتح بابل توسط کورش و آزادسازی یهودیان و کمک به آنها جهت مهاجرت به اورشلیم و ساخت معبدهای آنها بزرگان قوم یهود جمع شده و برای تشکر از کورش با هدایایی راهی پایتخت می شوند وقتی به نزدیکی این پل می رسند به آنها خبر می دهند که کورش در راه رفتن به شوش از طریق جاده شاهی است و از شهر استخر خارج شده و بزودی به این پل می رسد همه آنجا اطراق کرده و موقع رسیدن پادشاه از او استقبال نموده و هدایای خود را تقدیم می کنند منبعد این پل برای یهودیان مقدس می شود و حتی گفته اند تعدادی از آنها در بهبهان در محلی که امروزه به آن بشیر و نظیر می گویند سکونت گزیده اند چون بشیر و نظیر از خاخام های قوم یهود می باشند . بهر جهت این پل خیلی مهم است و قدمت آن به بیش از 2500 سال می رسد و چقدر خوب است مسئولین پیگیر مسیر جاده شاهی و تعمیرات این پل و آتشکده باشند چون از نظر گردشگری حائز اهمیت بسیاری است .
چاپ شده در شماره 87 مجله نرگسزار بهبهان - زمستان سال 1398
